Nöbetçi Eczaneler
Yaşlı Emeklilik (EYT) takvimi ve yol haritası netleşmeye başladı. Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Bilgin’in her fırsatta dile getirdiği gibi 3600 ek gösterge, ardından 2022’de asgari ücrete geçici artış, ardından memur ve emekli maaşları için düzenlemeler yapıldı. Sırayla sorunlar çözülürken, sıra EYT üyeleri için yapılacak düzenlemeye geldi. Hedef, EYT sorununu yıl sonuna kadar çözmek.
EYT İÇİN YIL SONU İŞARET EDİLDİ
Geçtiğimiz günlerde milyonlarca kişiyi heyecanlandıran bir açıklama yapan Bakan Vedat Bilgin, EYT için ilk kez randevulaştı. Bakan Bilgin yaptığı açıklamada, EYT’nin bu yıl sonuna kadar çözülmesi gereken konular arasında olduğunu belirterek, “Türkiye’nin işçileri endişelenmesin. Türkiye’nin her sorunu çözülmesi gereken bir dosya olarak karşımızda duruyor. Bu yılın sonuna kadar bu yolda önümüze çıkan tüm dosyaları çözeceğiz. Alternatif çözümler üzerinde çalışıyoruz” dedi.
1- KAPSAMIN BELİRLENMESİ
Mynet’e göre kanunun çerçevesi oluşturulurken öncelikle kapsam belirlenecek. Böylece kimin hak sahibi olacağı belirlenecek. Bu sayede yasa çıkar çıkmaz emekliliğe hak kazanacak kişi sayısı da ortaya çıkacak. Genel çerçeveye bakıldığında EYT grubu, 8 Eylül 1999 tarihinden önce ilk kez sigortalı olarak çalışmaya başlayan, yıl ve prim yükümlülüğünü tamamlamasına rağmen yaş gereği emekli olamayanlardan oluşmaktadır.
Bu tarihten önce sigortalı olanlar için erkekler için 25 yıl, kadınlar için 20 yıl sigorta süresi bulunmaktadır. Ancak bu tarihten önce Emekli Sandığı’na giren veya Bağ-Kur’a üye olan EYT üyeleri de var. Bu tarihten önce SSK’lı olup şimdi memur olanlar, primleri eksik olanlar, farklı kurumlardan prim biriktirenler de var. Bütün bunlar ayrı ayrı değerlendirilecek ve kapsamlı bir çalışma yapılacaktır.
2- EMEKLİLİK ŞARTLARININ BELİRLENMESİ
Kapsam belirlendikten sonra emeklilik koşullarının da belirlenmesi gerekir. İkramiye ve yılını dolduranların diğer şartlar ne olursa olsun emekliye ayrılma teklifi varken, farklı kurumlarda (memur, esnaf, Bağ-Kur gibi) çalışmış kişilerin de durumlarının belirlenmesi gerekiyor.
Burada belli bir yaşın üzerindekilere emeklilik verilmesi gibi bir formül tartışılırken, emeklilik hakkının kademeli olarak verilmesi de mümkün olabilir. Ayrıca Avrupa modelinde olduğu gibi maaş kısıtlaması ve emeklilik de formüller arasında yer alıyor.
3- BAŞVURU ŞARTLARI
Bu aşamada uygulamanın ilgili bölümleri de belirlenmelidir. Diğer bir deyişle hak sahiplerinin belirlenmesi ve emeklilik işlemlerine ilişkin usul ve esasların belirlenmesi önemlidir. Örneğin, 8 Eylül’den önce sigortalı olup şimdi memur olarak çalışan biri, yasa çıktıktan sonra hangi kurumdan emekli olacak? Bu kişi memur olarak devam etmek isterse, EYT’li olduğu için re’sen emekli olur mu? Bunun gibi karmaşık soruların hala cevaplara ihtiyacı var.
4- MALİYET HESABI
Emeklilikte yaşayanlar için 5 milyon gibi rakamlar öne sürülse de kesin bir rakam yok. Ancak farklı kurumlardan sigortalıları içeren bir yapıya sahip olduğu için birçok kişinin ilgisini çekmektedir. Bu noktada, kapsam belirlendiğinde sayı görünecektir. Bu yönüyle kaç kişinin emekli olabileceği ve kaç lira alacağı hesaplanarak konunun mali boyutu ortaya çıkacak. Burada kime ve hangi koşullarda ödeme yapılacağı belirlenecek.
KISMİ, KESİNTİLİ EMEKLİLİK VE VADE TAMAMLAMA NE ANLAMA GELİYOR?
3600 günü kısmi emeklilikle tamamlayan kadınların 50, erkeklerin 55 yaşında emekli olacağı öngörülmektedir. Süre bitiminde kadınlarda 7.200 gün, erkeklerde 9.000 gün sigortalılığını tamamlayanların emekli olacağı öngörülmektedir. yaşı ne olursa olsun emekli. Bazı Avrupa ülkelerinde uygulanan bu modelde, yaşı daha büyük olanlar belirli bir miktar kesintiyi kabul etmeleri halinde kısmi erken yaşlılık aylığı almaya hak kazanabilmektedir. Örneğin Almanya’da yüzde 3,6’lık bir kesinti yapılıyor.
Ağır işlerde çalışma hakkı olmayanlara, 3-4 yıl emekli olanlara yüzde 4-5 indirimle erken emeklilik, 50 yaş ve üstü çalışanlara her 360’da bir istihdam olanakları için vergi ve prim teşvikleri sağlanması 9 bin günü tamamlayan günler. Yaştan dörtte birinin çıkarılması için formüllerin her biri teknik olarak değerlendirilir.
PREMIUM TAMAMLAMA MODELİ NEDİR?
İkramiyelerin tamamlanması da EYT için tartışılan konulardan biri. 1999 yılı Eylül ayından önce işe girenler için 5 bin ila 5 bin 975 prim günü şartı aranıyor.